چشم اندازی به تلفیق داده های ثبتی با داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن

در دنیای امروز، تولید آمار به طور کلی به دو روش سرشماری های سنتی و سرشماری های ثبتی مبنا متداول است. در برخی کشورها ترکیبی از دو روش به کار گرفته شده است. در کشورهای توسعه یافته، توانایی و نگهداری و به روزرسانی مناسب داده های ثبتی موجب شده است که این گونه کشورها بتوانند سرشماری ها را به طریق ثبتی به اجرا درآورند. در حالی که کشورهایی که فاقد چنین توانایی هستند راهی جز اجرای سرشماری های سنتی ندارند. سرشماری های سنتی نیاز به نیروی اجرایی و هزینه ی فراوانی دارد، در حالی که منابع اغلب کشورها محدود بوده و همچنین کاهش تمایل مردم به همکاری رو به افزایش است. بنا بر این در صورت مهیا بودن بسترهای لازم، سرشماری ثبتی مبنا به عنوان راه کاری مناسب شناخته شده است. این روش بیش تر بر داده های اداری موجود متکی است. البته بهینه سازی استفاده از منابع به معنای تلاش برای انجام یک سرشماری کاملاً مبتنی بر داده های ثبتی نیست. با توجه به اهمیت کیفیت اطلاعات، به جای انتخاب یک روش، در بیش تر کشورها به منظور کاهش هزینه های اجرایی و مشکل بار پاسخگویی، در آغاز راه، ترکیبی از هر دو نوع سرشماری مورد استفاده قرار گرفته است و به تدریج و در طول زمان با بسترسازی و ایجاد زیرساخت های لازم به سمت سرشماری ثبتی مبنا سوق یافته اند. علاوه بر این، سیستم آماری بنا شده صرفاً یک سیستم سرشماری نیست بلکه یک سیستم اطلاعات سرشماری است که در آن داده ها فراوان و تفصیلی هستند. برخلاف این تصور که سرشماری به عنوان تصویری از وضع موجود تلقی می شود و در فاصله های زمانی تعریف شده اجرا می شود، سرشماری را می توان موجودیتی آماری دارای پویایی و حساسیت مداوم دانست که سیر و روند وقایع را به نمایش می گذارد و روند وضع موجود را در فواصل زمانی کوتاه به دست می دهد. لذا با نگاهی به تجارب سایر کشورها و نیز شرایط کنونی ایران برای اجرای سرشماری آتی اعمال تغییراتی در روش اجرای سرشماری اهمیت می یابد. بررسی ها نشان می دهد هنوز در ایران بسترهای لازم برای اجرای سرشماری ثبتی مبنا به طور کامل فراهم نیست. اما می توان به تدریج با ایجاد بسترهای مناسب از روش کاملاً سنتی خارج شد و به سوی روش های جدید و نوین گام برداشت. بدیهی است تحقق چنین هدفی فرض محال نیست، بلکه نیاز به عزم ملی و تلاش فراوان همه ی افراد جامعه در سطوح مختلف مدیریتی و کارشناسی و نیز بین سازمانی دارد. اطلاعاتی که از این روش تولید می شود، به روز و با کیفیت مطلوب بوده، ضمن آنکه کل نظام آماری کشور را در برگرفته و به پراکندگی ارایه ی اطلاعات آماری و نیز تناقضات در ارایه ی ارقام و شاخص های مختلف توسط سازمان های مختلف کشور، خاتمه خواهد داد.